Phát triển ý tưởng!
Khi đại dịch Covid bùng phát, tôi đang ở Đà Nẵng, Việt Nam, nơi chúng tôi đã phải đóng cửa phòng trưng bày Nghệ thuật cho Trẻ em – B&P do các biện pháp phòng ngừa. Với những hoạt động giới hạn ở Đà Nẵng, tôi thường xuyên đi dạo quanh khu vực quanh nhà. Không giống như những điểm du lịch sôi động bình thường, các đường phố ở Đà Nẵng giờ trở nên im lặng lạ thường. Tôi là một trong số ít người nước ngoài chọn ở lại Việt Nam trong thời gian này thay vì quay về quê hương của mình. Cuộc trò chuyện với người dân địa phương mang đến hai thách thức lớn: thứ nhất, họ không hiểu tiếng Việt của tôi, và thứ hai, có một rào cản văn hóa với việc giữ khoảng cách xã hội và đeo khẩu trang. Sau vài tuần khám phá khu phố của mình, những ngôi nhà trên những con phố ấy trở nên quen thuộc hơn, và tôi bắt đầu cố gắng nhớ tên những con phố đó. Ban đầu, tôi không nhận ra rằng những con phố được đặt theo tên các anh hùng. Việc nhìn thấy những tên này hàng ngày đã kích thích sự tò mò của tôi, thúc đẩy tôi nghiên cứu về những anh hùng mà các con phố được đặt tên theo. Sự quen thuộc với những anh hùng này làm cho mối kết nối của tôi với khu phố trở nên sâu sắc hơn, thể hiện tinh thần và sự kiên trì của người Việt trong những thời kỳ khó khăn.
Tên đường ở Việt Nam mang một đặc điểm độc đáo. Khác biệt với châu Âu, nơi các nhà thờ ở trung tâm thường đặt tên cho đường, ở Việt Nam, các đường thường mang tên các địa danh đặc biệt. Thay vì nhà thờ, nền văn hóa Việt Nam thường lấy tên từ chợ, chùa, đền, hay các đình làng. Chợ, nơi người Việt thường xuyên mua sắm, trở thành điểm quan trọng và thường được sử dụng để đặt tên đường. Tính độc đáo của Việt Nam không chỉ dừng lại ở chợ mà còn ở cách người ta gọi đường theo tên nghề nghiệp hay tên loài hoa. Mặc dù không có nhà thờ trung tâm, nhưng sự phổ biến của chùa, đền, và đình làng đã tạo nên một môi trường văn hóa đặc sắc. Trong môi trường xã hội này, việc đặt tên cho đường ít phổ biến và thường không cần thiết. Thậm chí, ở một số làng, đường có thể chỉ được biết đến thông qua tên nghề nghiệp của người dân hoặc tên của loại hàng hóa được bán trên đường đó. Tính gia đình là quan trọng nhất trong xã hội Việt Nam, và sự kết nối xã hội chủ yếu thông qua mối quan hệ gia đình. Cấu trúc gia đình Việt thường rộng lớn với nhiều thành viên và mỗi gia đình thường có người thân ở nhiều làng khác nhau. Sự kết nối mạng lưới này khiến việc tên đường không còn quan trọng, vì mọi người luôn có người thân sống gần. Mặc dù các thành phố lớn đang phát triển và gia đình mở rộng, việc đặt tên đường theo chi nhánh gia đình là một thực tế phổ biến. Tuy nhiên, với sự phức tạp của các chi nhánh và sự phát triển của thành phố, việc tìm kiếm đường trở nên khó khăn hơn, đặc biệt là trong các thành phố lớn như Hà Nội với nhiều đường phố lớn và sự phân nhánh không ngừng.
Minh họa: Bùi Tĩnh
Hình thành ý tưởng!
Trong vài nghìn năm qua, Việt Nam đã có rất nhiều người đến thăm và rất thường xuyên họ đến với ý định ở lại và coi Việt Nam là của mình. Người Việt Nam không thích điều đó và họ nổi dậy, kết quả là Việt Nam có đủ những anh hùng trong quá khứ để giữ cho Đà Nẵng phát triển trong nhiều năm. Một vấn đề là có rất ít thông tin về các vị anh hùng và thường bằng tiếng Việt, nhưng đúng vậy… vì dịch bệnh và không có nhiều việc để làm, nên tôi đã vạch ra một chuyến đi bộ thú vị cho từng quận và làm một cuốn sách nhỏ trong đó tôi mô tả những người mà những con phố nơi bạn đi bộ được đặt tên theo họ là ai. Mỗi nhân vật là một câu chuyện, tôi cũng muốn cho thấy khuôn mặt của những người đó và họa sĩ minh họa Bùi Tĩnh là họa sĩ địa phương Quảng Nam – Đà Nẵng, Bùi Tĩnh đã tìm hiểu và minh họa lại chân dung của các vị anh hùng. Anh ấy thường gặp khó khăn hơn trong việc tìm hiểu những người đó như thế nào vì hầu hết những cái tên từ vài trăm năm trước thậm chí là nghìn năm trước đây.
Góc làm việc của Bùi Tĩnh tại nhà riêng
Đó là một công việc rất ý nghĩa và thú vị trong khi chúng tôi chờ đợi vắc-xin Covid-19, chính phủ Việt Nam nghĩ rằng sẽ tốt hơn nếu những người nước ngoài như tôi trở về quê hương của họ. Tôi đã quay trở lại Hà Lan nhưng không vì thế mà quyển sách này khép lại, và bằng chứng là các bạn có thể đặt mua quyển sách này ở đây!
